Төв Азийн өргөн уудам тал нутагт нүүдэлчдийн анхны төрт улсыг байгуулсан агуу удирдагч. "Газар бол улсын үндэс" хэмээн тунхаглаж, 24 аймгийг нэгтгэн хүчирхэг гүрний суурийг тавьсан билээ. Түүний мэргэн ухаан, цэргийн зохион байгуулалт нь мянган жилээр дуурсагдах нүүдэлчдийн соёлын эхлэл байв.
ᠲᠥᠪ ᠠᠽᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠥᠷᢉᠡᠨ ᠠᠭᠤᠳᠠᠮ ᠲᠠᠯᠠ ᠨᠤᠲᠤᠭ ᠲᠤ ᠨᠡᢉᠦᠳᠡᠯᠴᠢᠳ ᠦ᠋ᠨ ᠠᠩᠬᠠᠨ ᠤ᠋ ᠲᠥᠷᠦᠲᠦ ᠤᠯᠤᠰ ᠢ᠋ ᠪᠠᠶᠢᠭᠤᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠠᠭᠤᠤ ᠤᠳᠤᠷᠢᠳᠤᠭᠴᠢ᠃ «ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠪᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ ᠤ᠋ᠨ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦ» ᢈᠡᠮᠡᠨ ᠲᠤᠩᠬᠠᠭᠯᠠᠵᠤ᠂ ᠒᠔ ᠠᠶᠢᠮᠠᠭ ᠢ᠋ ᠨᠢᢉᠡᠳᢈᠡᠨ ᢈᠦᠴᠦᠷᢈᠡᢉ ᢉᠦᠷᠦᠨ ᠦ᠋ ᠰᠠᠭᠤᠷᠢ ᠶ᠋ᠢ ᠲᠠᠯᠪᠢᠭᠰᠠᠨ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠲᠡᢉᠦᠨ ᠦ᠋ ᠮᠡᠷᢉᠡᠨ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ᠂ ᠴᠡᠷᠢᢉ ᠦ᠋ᠨ ᠵᠣᢈᠢᠶᠠᠨ ᠪᠠᠶᠢᠭᠤᠯᠤᠯᠲᠠ ᠨᠢ ᠮᠢᠩᠭᠠᠨ ᠵᠢᠯ ᠢ᠋ᠶᠡᠷ ᠳᠠᠭᠤᠷᠢᠰᠤᠭᠳᠠᠬᠤ ᠨᠡᢉᠦᠳᠡᠯᠴᠢᠳ ᠦ᠋ᠨ ᠰᠣᠶᠤᠯ ᠤ᠋ᠨ ᠡᢈᠢᠯᠡᠯ ᠪᠠᠶᠢᠪᠠ᠃
Мөнх хөх тэнгэрийн хүчин дор дэлхийн талыг эзэлсэн Их Монгол Улсыг үндэслэгч. Тархай бутархай овог аймгуудыг нэгтгэж, "Их Засаг" хуулиар төрөө төвшитгөн, Өрнө Дорныг холбосон энх тайван, худалдаа, соёлын алтан гүүрийг бүтээн байгуулсан мянганы суут хүмүүн.
ᠮᠥᠩᢈᠡ ᢈᠥᢈᠡ ᠲᠩᠷᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᢈᠦᠴᠦᠨ ᠳᠣᠣᠷᠠ ᠳᠡᠯᠡᢈᠡᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠲᠠᠯᠠ ᠶ᠋ᠢ ᠡᠵᠡᠯᠡᢉᠰᠡᠨ ᠶᠡᢈᠡ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ ᠢ᠋ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦᠯᠡᢉᠴᠢ᠃ ᠲᠠᠷᠬᠠᠢ ᠪᠤᠲᠠᠷᠬᠠᠢ ᠣᠪᠤᠭ ᠠᠶᠢᠮᠠᠭ ᠤ᠋ᠳ ᠢ᠋ ᠨᠢᢉᠡᠳᢈᠡᠵᠦ᠂ «ᠶᠡᢈᠡ ᠵᠠᠰᠠᠭ» ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠪᠠᠷ ᠲᠥᠷᠦ ᠪᠡᠨ ᠲᠥᠪᠰᠢᠳᢈᠡᠨ᠂ ᠥᠷᠦᠨᠡ ᠳᠣᠷᠤᠨᠠ ᠶ᠋ᠢ ᠬᠣᠯᠪᠤᠭᠰᠠᠨ ᠡᠩᢈᠡ ᠲᠠᠶᠢᠪᠤᠩ᠂ ᠬᠤᠳᠠᠯᠳᠤᠭᠠ᠂ ᠰᠣᠶᠤᠯ ᠤ᠋ᠨ ᠠᠯᠲᠠᠨ ᢉᠦᢉᠦᠷᢉᠡ ᠶ᠋ᠢ ᠪᠦᠲᠦᢉᠡᠨ ᠪᠠᠶᠢᠭᠤᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠮᠢᠩᠭᠠᠨ ᠤ᠋ ᠰᠤᠤᠲᠤ ᢈᠦᠮᠦᠨ᠃
Улс гүрэн бутран сарниж, төр ганхсан цөвүүн цагт Алтан ураг, Монгол төрийн голомтыг сахин хамгаалсан аугаа хатан. Даян хааныг өсгөн бойжуулж, дөчин дөрвөн хоёрыг нэгтгэн, эв нэгдлийг дахин сэргээсэн түүний гавьяа Монголын түүхэнд тодоор бичигдэн үлдсэн юм.
ᠤᠯᠤᠰ ᢉᠦᠷᠦᠨ ᠪᠤᠲᠠᠷᠠᠨ ᠰᠠᠷᠨᠢᠵᠤ᠂ ᠲᠥᠷᠦ ᠭᠠᠩᠬᠤᠭᠰᠠᠨ ᠴᠥᠪᠦᢉᠦᠨ ᠴᠠᠭ ᠲᠤ ᠠᠯᠲᠠᠨ ᠤᠷᠤᠭ᠂ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠲᠥᠷᠦ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠭᠣᠯᠤᠮᠲᠠ ᠶ᠋ᠢ ᠰᠠᢈᠢᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠭᠰᠠᠨ ᠠᠤᠭᠠ ᠬᠠᠲᠤᠨ᠃ ᠳᠠᠶᠠᠩ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠢ᠋ ᠥᠰᢈᠡᠨ ᠪᠣᠶᠢᠵᠢᠭᠤᠯᠵᠤ᠂ ᠳᠥᠴᠢᠨ ᠳᠥᠷᠪᠡᠨ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠢ᠋ ᠨᠢᢉᠡᠳᢈᠡᠨ᠂ ᠡᠪ ᠨᠢᢉᠡᠳᠦᠯ ᠢ᠋ ᠳᠠᢈᠢᠨ ᠰᠡᠷᢉᠦᢉᠡᢉᠰᠡᠨ ᠲᠡᢉᠦᠨ ᠦ᠋ ᠭᠠᠪᠢᠶᠠ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤ᠋ᠨ ᠲᠡᠦᢈᠡᠨ ᠳ᠋ᠦ ᠲᠣᠳᠤ ᠪᠠᠷ ᠪᠢᠴᠢᢉᠳᠡᠨ ᠦᠯᠡᠳᠡᢉᠰᠡᠨ ᠶᠤᠮ᠃
Манж Чин улсын дарлалаас ангижирч, үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхагласан түүхэн үе. Шашин төрийг хослон барьж, орчин цагийн Монгол улсын суурийг тавилцан, үндэсний ухамсар, соёлыг сэргээн мандуулсан шашны тэргүүн, хаант төрийн эзэн.
ᠮᠠᠨᠵᠤ ᠴᠢᠩ ᠤᠯᠤᠰ ᠤ᠋ᠨ ᠳᠠᠷᠤᠯᠠᠯ ᠠ᠋ᠴᠠ ᠠᠩᢉᠢᠵᠢᠷᠠᠵᠤ᠂ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦᠨ ᠦ᠋ ᠡᠷᢈᠡ ᠴᠢᠯᠦᢉᠡ᠂ ᠲᠤᠰᠠᠭᠠᠷ ᠲᠣᠭᠲᠠᠨᠢᠯ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ ᠰᠡᠷᢉᠦᢉᠡᠨ ᠲᠤᠩᠬᠠᠭᠯᠠᠭᠰᠠᠨ ᠲᠡᠦᢈᠡᠨ ᠦᠶᠡ᠃ ᠱᠠᠰᠢᠨ ᠲᠥᠷᠦ ᠶ᠋ᠢ ᠬᠣᠣᠰᠯᠠᠨ ᠪᠠᠷᠢᠵᠤ᠂ ᠣᠷᠴᠢᠨ ᠴᠠᠭ ᠤ᠋ᠨ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ ᠤ᠋ᠨ ᠰᠠᠭᠤᠷᠢ ᠶ᠋ᠢ ᠲᠠᠯᠪᠢᠯᠴᠠᠨ᠂ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦᠨ ᠦ᠋ ᠤᠬᠠᠮᠰᠠᠷ᠂ ᠰᠣᠶᠤᠯ ᠢ᠋ ᠰᠡᠷᢉᠦᢉᠡᠨ ᠮᠠᠨᠳᠤᠭᠤᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠱᠠᠰᠢᠨ ᠤ᠋ ᠲᠡᠷᠢᢉᠦᠨ᠂ ᠬᠠᠭᠠᠨᠲᠤ ᠲᠥᠷᠦ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠡᠵᠡᠨ᠃
Хувьсгалт тэмцэл, социалист бүтээн байгуулалтын он жилүүд. Тусгаар тогтнолоо олон улсад хүлээн зөвшөөрүүлэх, Халхын голын дайн, Чөлөөлөх дайнд ялалт байгуулж, эх орныхоо хил хязгаар, бүрэн бүтэн байдлыг батлан хамгаалсан төрийн нэрт зүтгэлтэн.
ᠬᠤᠪᠢᠰᠬᠠᠯᠲᠤ ᠲᠡᠮᠡᠴᠡᠯ᠂ ᠰᠣᠼᠢᠶᠠᠯᠢᠰᠲ ᠪᠦᠲᠦᢉᠡᠨ ᠪᠠᠶᠢᠭᠤᠯᠤᠯᠲᠠ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠣᠨ ᠵᠢᠯ ᠦ᠋ᠳ᠃ ᠲᠤᠰᠠᠭᠠᠷ ᠲᠣᠭᠲᠠᠨᠢᠯ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ ᠣᠯᠠᠨ ᠤᠯᠤᠰ ᠲᠤ ᢈᠦᠯᠢᠶᠡᠨ ᠵᠥᠪᠰᠢᠶᠡᠷᠡᢉᠦᠯᢈᠦ᠂ ᠬᠠᠯᠬᠠ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠭᠣᠣᠯ ᠤ᠋ᠨ ᠳᠠᠶᠢᠨ᠂ ᠴᠢᠯᠦᢉᠡᠯᠡᢈᠦ ᠳᠠᠶᠢᠨ ᠳ᠋ᠤ ᠢᠯᠠᠯᠲᠠ ᠪᠠᠶᠢᠭᠤᠯᠵᠤ᠂ ᠡᢈᠡ ᠣᠷᠤᠨ ᠤ᠋ ᠪᠠᠨ ᢈᠢᠯᠢ ᢈᠢᠵᠠᠭᠠᠷ᠂ ᠪᠦᠷᠢᠨ ᠪᠦᠲᠦᠨ ᠪᠠᠶᠢᠳᠠᠯ ᠢ᠋ ᠪᠠᠲᠤᠯᠠᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠭᠰᠠᠨ ᠲᠥᠷᠦ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠨᠡᠷᠡᠲᠦ ᠵᠢᠳᢈᠦᠯᠲᠡᠨ᠃
Тайван замаар ардчилсан хувьсгалыг хийж, хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёсыг дээдэлсэн шинэ нийгмийг цогцлоосон үе. "Ардчилал бол зорилго биш, харин мөнхийн үргэлжлэх зам юм" хэмээн ирээдүй хойчдоо гэрэлт замыг заасан ардчиллын алтан хараацай.
ᠲᠠᠶᠢᠪᠤᠩ ᠵᠠᠮ ᠢ᠋ᠶᠠᠷ ᠠᠷᠠᠳᠴᠢᠯᠠᠭᠰᠠᠰᠠᠨ ᠬᠤᠪᠢᠰᠬᠠᠯ ᠢ᠋ ᢈᠢᠵᠦ᠂ ᢈᠦᠮᠦᠨ ᠦ᠋ ᠡᠷᢈᠡ᠂ ᠡᠷᢈᠡ ᠴᠢᠯᠦᢉᠡ᠂ ᠰᠢᠳᠤᠷᠭᠤ ᠶᠣᠰᠤ ᠶ᠋ᠢ ᠳᠡᢉᠡᠳᠦᠯᠡᢉᠰᠡᠨ ᠰᠢᠨᠡ ᠨᠡᠶᠢᢉᠡᠮ ᠢ᠋ ᠴᠣᠭᠴᠠᠯᠠᠭᠠᠭᠰᠠᠨ ᠦᠶᠡ᠃ «ᠠᠷᠠᠳᠴᠢᠯᠠᠯ ᠪᠣᠯ ᠵᠣᠷᠢᠯᠭᠠ ᠪᠢᠰᠢ᠂ ᠬᠠᠷᠢᠨ ᠮᠥᠩᢈᠡ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠦᠷᢉᠦᠯᠵᠢᠯᠡᢈᠦ ᠵᠠᠮ ᠶᠠᠭᠤᠮᠠ» ᢈᠡᠮᠡᠨ ᠢᠷᠡᢉᠡᠳᠦᠢ ᠬᠣᠶᠢᠴᠢᠳ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ ᢉᠡᠷᠡᠯᠲᠦ ᠵᠠᠮ ᠢ᠋ ᠵᠢᠭᠠᠭᠰᠠᠨ ᠠᠷᠠᠳᠴᠢᠯᠠᠯ ᠤ᠋ᠨ ᠠᠯᠲᠠᠨ ᠬᠠᠷᠢᠶᠠᠴᠠᠢ᠃
Түүхийн жимээр аялж байна...
"Монголын Түүхийн Аялал" нь орчин үеийн веб технологийг (Three.js, WebGL) ашиглан эх түүхээ сурталчлан таниулах зорилготой интерактив бүтээл юм.
Хүннү гүрнээс эхлээд Ардчилсан хувьсгал хүртэлх түүхэн цаг үеийг 3D орчинд, дуу дүрсний өндөр чанартайгаар мэдрэх боломжийг бид олгож байна.
М.Тэмүүжин / B221880013
Т.Тэлмүүн / B221880015
Б.Жавхланбаяр / B221880001